دانلودمقاله زلزله

زلزله یکی از مخاطرات طبیعی می باشد که امروزه به طور چشمگیری موردتوجه جوامع وملل قرار گرفته است . و در زمره ی آنها کشورهایی که در مناطق نزدیکتری به کانونهای زمین لرزه ای قرار دارند در خطر بیشتری هستند ، از جمله کشور عزیزمان ایران .
تاریخچه زلزله ای ایران به خوبی نشان می دهد که هیچ نقطه ای از ایران را نمی توان در مقابل زلزله مصون فرض کرد وقوع زلزله هایی مانند رودبار ،منجیل ،زرند، وبم ما را به واکنش بیشتری وا می دارد که به طور جدی وعلمی باید در مقابل این معضل عظیم به مبارزه برخیزیم حال اینکه : 1- وضع زلزله در ایران چگونه است ؟2- چه اقداماتی باید در مقابل آن انجام دهیم ؟ موضوعاتی است که در این تحقیق معطوف نظر ماست . و ما بعنوان افرادی از این جامعه می کوشیم تا در حد توان هم بر معلومات خود بیفزاییم وهم دوستان خود را با زلزله بیشتر آشنا کنیم واز روشهای پیشگیری صدمات زلزله بیشتر اطلاعات کسب نماییم .
به امید آنکه در پایان این تحقیق موفق بوده ووظیفه اجتماعی خود را در این مورد به خوبی انجام داده باشیم .
دوران زلزله خیزی در ایران ( پنج دوره ) :
به طور کلی دوره های مختلف زلزله خیزی در ایران را به 5 دوره مختلف تقسیم می کنند که شامل : 1- دوره فرمانروایی خلفا (622تا 1258م) :
این دوره را می توان به گونه ای دقیق تر دوره اولیه اسلامی نامید که از نخستین سال عصر اسلامی تا چپاول بغداد توسط مغولان در سال 1258 را دربر میگیرد . ویژگی بر جسته این دوره دراز که به آن یک پارچگی می بخشد این واقعیت است که ایران وعراق بخشی از یک امپراطوری یگانه بوده اند ، گو اینکه دراواخر این دوره یگانگی، پنداری بیش نبود . ازآنجا که عراق مرکز این امپراطوری بود ،نزدیک به همه اطلاعات ما درباره زمین لرزه از منابع عربی و عمدتاً از رویداد نگاریهای تاریخی به دست آمده است . آن چه از آثار فارسی بومی باقیمانده بسیار اندک است وسهم چندانی در داده ها ی ما ندارد . تقریباص همه لرزه های ثبت شده ایران درمنطقه ای رویداده که شاهراه اصلی خراسان از آن می گذشته است ،مهمترین وپر رفت و آمد ترین شاهراه بود ،راه کاروان رویی که فراورده ها را از چین وهند می آورد ، از دالان طبیعی میان کوه پایه های البرز وکناره کویر مرکزی می گذشت آنگاه به سوی جنوب باختری می گشت تا از زاگرس بگذرد وبه دره دجله و فرات سرازیر شود .
فعالیت لرزه ای در این دوران محدود به رویدادهایی است که به خراسان وری وگرگان آسیب رساندند.
2- دوره مغولان وترکمانان (1258 تا 1598 م ) :
این دوره از یک سوبا چپاول بغداد توسط مغولان و از سوی دیگر با انتقال پایتخت صفویان از قزوین به اصفهان ، که سر آغاز روزگار تازه ای شد ، تعریف می شود.
دلیل این بخش بندی تفاوت آشکار آن با دوره پیش از خود ،یعنی دوره فرمانروایی خلفا است .
بنیادی ترین دگرگونی آن بود که جوابی گسترده ای میان جهان عرب ،که در مصر ممالک وسوریه متمرکز بود ، و ولایتهای خاوری پیشین امپراطوری اسلامی پدید آمد .
امور ایران به طور جداگانه به عنوان تابعی از اوضاع داخلی و زیر تأخیر عواملی بیرونی مهمی از سوی خاور سر چشمه گرفت وپیش می رفت ،باز تاب این وضعیت در این واقعیت به چشم می خورد که آثار فارسی به عنوان منابع عمده اطلاعات جایگزین آثار عربی می شود . این تغییر بسیار مهم است زیرا شیوه ای که منابع فارسی به پدیده های طبیعی می پردازند شیوه اصلی منتظمی است یکی از ویژگیهای نمایان این دوره سرودن اشعاری درباره زمین لرزه است ،که بر افزون بیان احساسات گوناگون بر انگیخته از فاجعه ،غالباً دارای اطلاعات سودمند مانندتاریخ دقیق رویداد ،یا کارهای بازسازی پس از رویداد می باشد .
3- سده های هفدهم وهجدهم میلادی :
دوره ای که انتقال پایتخت به اصفهان توسط شاه عباس سر آغاز آن بود شاهد ثبات وشکوفایی افزون تر ی در قلمرو صفویان بود ، که در نتیجه فرمانروایی شاه عباس پدید آمده بود و درجه تمرکز قدرت حکومت از آن چه که در طی سده ها وجود داشت بیشتر شده بود . در 1722 میلادی این آرامش نسبی به یکباره دراثر یورش افغان ها به ایران آشفت و سده ای که به دنبال آن آمد و دوران نادر شاه رانیز در برداشت ،فرو پاشی ثبات سیاسی از جمعیت تهی شدن مناطق روستایی وبدتر شدن زندگی اقتصادی منطقه راشاهد بود. پایتخت نادر شاه مشهد بود و پس از مرگ او در 1747سال میلادی ایران به مناطق نفوذ جداگانه ای تقسیم شد .جانشینان اوافشاریان ، وبر آمدن افغانستان مستقل ،بیشترین تأثیر را در خاور وشمال خاور کشور داشت در حالی که پیش از گذشت یک دهه از هرج ومرج نظم تا اندازه ی زیادی در جنوب وباختر ایران به وسیله کریمخان زند که مرکز فرمانروایی اش شیراز بود ،مستقرشد،
پس از مرگ او در سال 1779 میلادی نبردی دراز و دامنه دار برای تصاحب قدرت میان جانشینان او و قاجار درگرفت .
قاجار ها که پایگاهشان در استانهای خزر بود سرانجام پیروز شدند و در سال 1794 میلادی حکومت رابدست گرفتندو تهران پایتخت جدید شد . در چنین زمینه سیاسی بود که اوج شکوفایی وسپس تنزل تدریجی موقعیت ایران در عرصه بازرگانی بین المللی وبین قاره ای جریان داشت ؛ جاده های زمینی که از کشور می گذشت به آهستگی جای خود را به راههای اقیانوسی که بوسیله هلندی ها وانگلیسی ها در اوایل سده هفدهم گسترده شد می داد .
در دانسته های ما درباره ی تاریخ زمین لرزه ای ایران در دوره پیش از 1600 میلادی سهم مسافران آن روزگار اندک بوده است . اشاره های گذرا به مناطق زمین لرزه خیز وگزارشهای ارزشمند گه گاهی لرزه ای ویژه را می توان از میان توصیف امور و اوضاع واحوال منطقه ای یافت که، به رغم این دوره رخ داده است والبته نسبت به دوران قبلی زلزله های کمتری رخ داده است که خیلی چشمگیر نبوده به جز چند زلزله که در گیلان و نواحی خزر و به خصوص شیراز قدیم .
4- دوران قاجاریه (1794 تا 1925 ) :
با آغاز سده نوزده بهبود مستقیم وآشکاری در حجم وکیفیت داده های لرزه ای پدید می آید وهر چه فاصله بازمان حاضر کمتر می شود این داده ها نیز کامل تر می شود . این امر عمدتاً به دلیل در دسترس قرار گرفتن منابع اطلاعاتی افزون تری است که عبارتند از گزارشهای مطبوعات فارسی ومکالمات دیپلماتیک انگلیسی ها که در زیر تا حد امکان به هر یک از آنها خواهیم پرداخت با این همه ،انواع اسنادی که پیش از این باز شناخته شدند همچنان اطلاعات سودمند بسیاری فراهم می آورند .
زمین لرزه های ثبت شده در دوره های مختلف را می توان الگوهای نمایانی تشخیص داد .بین سال های 1916 تا 1923 میلادی هیجده زمین لرزه از 24 زمین لرزه ای که در ایران گزارش شده ، درخاور دامغان یعنی در خراسان ویا در ایران خاوری روی داده است .
اما در سال های 1900 تا 1915 میلادی تنها 5 زمین لرزه از 24 رویداد ی که ذکر شده در این ناحیه روی داده است و گرایش ناهمگن لرزه ها بیشتر به سوی بخشهای شمال باختری وشمال مرکزی کشور متوجه بوده است .
5- دوره اخیر ( از 1925 م تا امروزه ) :
پس از سال 1925 میلادی دستیابی به اطلاعات مستند ،باگذشت زمان بهبود بیشتری می یابد و ارزش خود را برای اصلاح محل رو مرکز زمین لرزه هایی که به کمک دستگاه تعیین شده است ،به ویژه تاحدود 1950 میلادی ،همچنان نگاه می دارد ، هنوز شمار زیادی از لرزه های شناخته شده نه درمطبوعات ثبت می شود ونه در مکالمات دیپلماتیک اما این گفته به طور کلی تنها درباره رویدادهای کوچک درست است .
از سوی دیگر بسیاری از زمین لرزه های مبهم نیز به گونه ای موفقیت آمیز باز شناخته شده است . تا حدود سال 1940 میلادی به گونه ای تقریباً منظم از پرونده های اسناد استفاده کرده اند همچنین برای جستجوی اطلاعات درباره برخی رویدادهای کاوش در روزنامه ها ، به ویژه ایران واطلاعات که نخستین شماره آن در یازده ژانویه 1926 در آمد، شده است .
که این دسته از کتابهای ملی موجود است .در مواردی همسان به مطبوعاتی محلی نیز تا زمان حاضر مراجعه شده است . اکنون داده های مستند برای تقریباً هر جای کشور وحتی در مورد لرزه هایی بسیار کم اهمیت در دسترس است ودیگر به دنبال کردن بررسی ها یمان در این منابع ادبی نیازی نیست . فهرست های لرزه ای منطقه ای وجهانی متعددی منتشر شده است . و از سال 1930 میلادی تا کنون بیش از 20 فهرست که اطلاعات بسیار سودمندی را درباره زلزله به ما می دهد در آمده است .
اندک شماری از این فهرست ها تازه ودقیق هستند ومنابع خود را ذکر کرده اند وبرخی نیز کهنه شده واطلاعات دست دومی را دراختیار دارند و همچنین بی دقتی های بسیاری را در بر دارند .برخی بیش از حد ساده شده وگمراه کننده هستند وخطاهای بزرگی را در بر دارند و برخی لرزه ها رابارها در تاریخ ذکر کرده اند که گاهی تفکیک واصلاح آنها دشوار است .
تنها در طول چندسال اخیر است که تهیه فهرست زمین لرزه های تاریخی و دوره اخیر به گونه ای شیوه دار وقابل اطمینان تری انجام می گردد که مانیز در این باره در همین حد بسنده می کنیم .
پیش بینی زلزله
امروزه زلزله شناسان در خیلی از کشورهای دنیا بدنبال روش های مطمئنی هستند که آنان راقادر به پیش بینی موقعیت ،زمان و قدرت زمین لرزه بنماید . درصورتی که برق ومنابع گاز راقطع نمائیم کوره های کوچک را خاموش وفرآیندهای مختلف شیمیایی ،منفجره با آتشگیر را به موقع متوقف نموده ومردم را از ساختمان هاتخلیه کنیم .همچنین در صورت معلوم بودن و پرویدهای برگشت زلزله ها،طراحان قادر خواهند بود تصمیم گیری کنند که برای ضرر زلزله ساختمانها و سایر سازه ها واقعاً به چه چیزی نیاز است ،و بدین وسیله به طور قابل ملاحظه ای هزینه اقدامات ضرر زلزله را کم کرده واز مقاوم نمودن بعضی سازه ها محکم خودداری کنند . با این حال ساده اندیشی خواهد بود فکر کنیم که محقق اینکه مسئله پیش بینی به طور موفقیت آمیز انجام گرفت، زلزله نموده گروه اصلی سازه ها از بین خواهد رفت در حقیقت ،تخلیه گروه کثیر مردم و فوایدایمنی کردن اماکن مخصوصا در شهر ها وشهرک ها ،به طور وضوح در جای خودکاملا مسئله است . علاوه بر این نگاه داشتن مردم در زیر چادر برای مدت دراز مدت در جاهای با آب و هوای گرم قابل قبول می باشد و در حالت از بین رفتن کامل شهر همجوار که درصورت طرح نشدن ساختمان ها برای تحمل با زلزله حتمی است ، به اشکال می توان به آن به عنوان راه حل نگاه کرد ، تجربه نشان می دهد که تلفات ناشی از آتش سوزی ها وخسارت سنگینی به ساختمان ها وخطوط تدارکات ،درمناطقی که سازه هایشان فاقد ایمنی لازم می باشد به مراتب سنگین تر از هزینه مقاوم نمودن در مقابل زلزله می باشد . بهترین مثال ها عبارت از زمین لرزه هایی است که در دوم فوریه سال 1960 در مراکش ، در 26 ژوئن 1963 در یوگسالوی و در آوریل مه سال 1976 در اتحاد شوروی رخ دادند و در آنجا در موقع بنا ، از صدمه احتمالی وارده از زلزله ها چشم پوشی گردیده و در نتیجه خسارت وارده به سازمان های غیر مقاوم در برابر زلزله کلی بود .
اصولا به وسیله رصد واندازه گیری انباشت کرنشی که درشت ها قبل از شکست ناگهانی و از این رو قبل از زلزله به وجود می آید ،می توان زمان ومکان وقوع زلزله و شدت آن را پیش بینی کرد . در خیلی از مواقع ملاحظه شده است که این روند به همراه تغییراتی در میدان های مغناطیسی ،نقاط مرجع ،وسایز عوامل می باشد که در صورت اندازه گیری قبلی ،می تواند نشانگر تجاوز کرنش سگ از حالت بحرانی در آن محل باشد .
مدتی قبل از زلزله ( آن طوری که به وسیله زلزله شناس های شوروی در اواخر سال های 1950 کشف شد .) سرعت های نسبی که با آن ها امواج S,P به ایستگاههای زلزله نگاری می رسند . ابتدا کم شده و بعداً افزایش می یابند .