اقتصاد نهادگرا و مطالعه اقتصاد اسلامی

مقدمه

تاریخ مکاتب اقتصادی مملو از تلاش متفکران در زمینه عملکرد اقتصاد است. در سال 1776 آدام اسمیت فیلسوف اخلاق دانشگاه گلاسکو با کتاب ثروت ملل سنتز کاملی از بحث&zwnj های پیشینیان خویش ارائه داد و بسیاری از اصول اساسی علم اقتصاد را برای بهروزی انسان&zwnj ها بر شمرد. اصول اقتصادی رقابت کامل، مبادله آزاد، تقسیم نیروی کار و بسیاری دیگر چراغ راهی برای بقیه متفکران بود تا بتوانند عملکرد اقتصادی را بهتر تبیین کنند. سنت کلاسیکی و چارچوب تحلیلی آن پس از مدتی بر اساس پیش&zwnj فرض&zwnj هایی ادامه یافت که جهانشمول در نظر گرفته می&zwnj شد. نویسندگان کلاسیک تجزیه و تحلیل خود را بر این فرض بنیان نهاده&zwnj اند که عامه مردم بر مبنای الگوی انسان اقتصادی به محاسبات عقلائی مطلوبیت&zwnj ها و رنج&zwnj ها می&zwnj پردازند و با پیروی از دست نامرئی بازار یا قانون طبیعی و به طور کلی احساس لذت طلبی که بوسیله « بنتام» [2] تشریح شده می&zwnj کوشند تا بالاترین مطلوبیت را برای افراد بیشتری بدست آورند.

کارل مارکس در کتاب « سرمایه» [3] و توریستین و بلن در مقاله&zwnj ای تحت عنوان « مفاهیم از پیش مطرح شده علم اقتصاد» اساس این فرضیه&zwnj ها را به چالش کشیدند. در فضای اجتماعی سیاسی آمریکا که به تازگی از انگلیس استقلال یافته بود، انتقادهای وبلن برای پیگیری مباحث ضد کلاسیکی بسیار مساعد بود. این زمینه باعث شد تا مکتب نهادگرائی[4] در برابر اقتصاد کلاسیک قد علم کند. البته نهادگرائی هیچ&zwnj گاه تبدیل به جریان مسلط اقتصادی نشد و دیدگاه&zwnj های آنان همیشه مورد بی توجهی قرار می&zwnj گرفت. با این وجود اگر تمام مباحث نهادگرائی نیز نادیده گرفته شود، علم اقتصاد و حتی اندیشه بشری وامدار تحلیلی هستند که ارمغان این مکتب برای تفکر بشری است. نورث[5] در کتاب ارزشمند نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی[6] به این نکته اشاره می&zwnj کند:

« نه در نظریه&zwnj اقتصادی معاصر و نه تاریخ نگاری بر پایه اعداد و ارقام هیچ کدام نقش نهادها در عملکرد اقتصادی را به حساب نمی&zwnj آورند. چرا که چارچوب&zwnj های تحلیلی لازم برای وارد نمودن تحلیل&zwnj های نهادی در علم اقتصاد و تاریخ اقتصادی هنوز آماده نشده است. هدف از نگارش این کتاب فراهم آوردن چنین چارچوب&zwnj های بنیانی است. پیامد منطقی این تحلیل آن است که بخش عمده&zwnj ای از نظریه&zwnj پردازی در علوم اجتماعی بطور اعم و علم اقتصاد به طور اخص باید مورد بررسی و مطالعه مجدد قرار گیرد، دیگر اینکه در سایه این تحلیل فهم جدیدی از تغییرات تاریخی حاصل می&zwnj گردد» (داگلاس نورث، 1377، ص 19).

اگر بخواهیم مباحث اقتصاد اسلامی در کنار سایر معارف اسلامی شرایطی را برای بهروزی و رستگاری نوع بشر فراهم آورد، استفاده از این چارچوب تحلیلی باعث می&zwnj شود که بتوان هرچه کامل&zwnj تر ابعاد بیشتری را در تحلیل مسائل اقتصاد اسلامی به کار برد.

...

صفحات:15

لینک منبع و پست :http://campiran.ir/project-109619-%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%af-%d9%86%d9%87%d8%a7%d8%af%da%af%d8%b1%d8%a7-%d9%88-%d9%85%d8%b7%d8%a7%d9%84%d8%b9%d9%87-%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%af-%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7/